Herby na turystycznych szlakach

Czernin (Černínové) z Chudenic to stara czeska szlachta, której przedstawiciele przez wieki należeli do najbliższego otoczenia królów czeskich, później austriackich cesarzy. Z 1278 r. znany jest Eusebius Czernin, przyjęty do czeskiego stanu szlacheckiego. Prawdopodobnie w końcu XV w. na Śląsku osiadła boczna linia rodziny. W XVII w. Czerninowie posiadali majątki w Sudetach: Kowary (1639-1747) i Grabary k. Jeleniej Góry, Leszczyniec i Miszkowice k. Kamiennej Góry oraz Jerzmanice Zdrój k. Złotoryi.
Tarcza dwudzielna w słup. Pole prawe czerwone, w lewym błękitnym trzy srebrne belki. W klejnocie podwójne skrzydło w prawo z trzema srebrnymi belkami na błękitnym tle.
20 maja 1622 r., prawdopodobnie za zasługi w bitwie pod Białą Górą po stronie cesarza, Hermann von Czernin otrzymał tytuł hrabiowski i zmianę herbu. W tarczy sercowej umieszczono herb z barwami Austrii oraz inicjały cesarza Ferdynanda II, a w polu lewym inicjały trzech królów czeskich: R (Rudolf II), M (Maciej) i F (Ferdynand II).

R.M. Łuczyński

Wiele spośród śląskich rodów szlacheckich wywodzi się z różnych części monarchii habsburskiej. Należy do nich m.in. rodzina hrabiów von Hoyos hrabiów von Gutenstein baronów zu Stüchsenstein. W 1522 r. Johann de Hoyos przybył z Kastylii do Austrii. 13 lipca 1545 r. w Wormacji otrzymał od cesarza Karola V potwierdzenie szlachectwa i herbu. Z kolei Hansowi von Hoyos, gubernatorowi Triestu, 13 lipca 1547 r. w Pradze nadano tytuł barona Rzeszy wraz z predykatem zu Stüchsenstein. Tytuł hrabiego Rzeszy otrzymał Leopold Carl baron von Hoyos 23 września 1674 r.

Śląski majątek Jastrowiec (Lauterbach) k. Bolkowa wniosła do rodziny Theresia hr. von Hoyos de domo hr. von Schlabrendorf, małżonka Ernsta hr. Hoyos-Sprintzenstein zu Gutenstein und Hohenberg. Nastąpiło to 1 stycznia 1809 r., a w skład dóbr o powierzchni 1848 ha, oprócz Górnego i Dolnego Jastrowca, weszły: Stare Rochowice, Gorzanowice i Świny. W początkach XX w. właścicielem dóbr, wraz z przyłączonymi 28 czerwca 1899 r. Sadami Dolnymi, był szambelan królewski Stanislaus hr. von Hoyos.

W polu sercowym herbu: na gronostaju głowy smoków, trzymające w paszczach belkę. W polach drugim i piątym kotwica zawieszona na łańcuchu, zwisająca nad falującą rzeką. W polach trzecim i czwartym dwa w prawo zwrócone kroczące lwy. W klejnocie dwa ukoronowane hełmy. Nad prawym wspięty smok, nad lewym wspięty lew. Obie figury zwrócone do siebie.

Przedstawiamy hrabiowski herb rodziny oraz ekslibris heraldyczny Rudolpha hr. von Hoyos-Sprintzenstein, właściciela Jastrowca w połowie XIX w. Ekslibris nieznanego autorstwa wykonano w 1855 r. w technice stalorytu.

R.M.Łuczyński

Rodzina von Haugwitz przybyła na Śląsk w 1289 r. z Miśni przez Łużyce. Jej pierwszym przedstawicielem był Rudiger de Hugewicz, który służył przy ks. Bolku I świdnicko-jaworskim i dzięki temu zgromadził dobra w tym właśnie księstwie. Rudiger miał braci Johanna i Merbota i wszyscy utworzyli trzy śląskie linie Haugwitzów. Najwyższe urzędy osiągnęli w księstwie ziębickim, ale najbardziej rozrodzoną była linia świdnicka Rudigera, od której z kolei wyszła linia kłodzka w połowie XIV w.

W XVIII w. kilku przedstawicieli rodziny von Haugwitz otrzymało tytuły arystokratyczne. 4 października 1723 r. bracia Georg Karl i Heinrich Wilhelm z Bielic otrzymali czeskie tytuły baronów, a 1 września 1733 r. pierwszy z nich, założyciel fideikomisu Krapkowice, podniesiony został do stanu hrabiowskiego. Karl Wilhelm, dziedzic czeskiego Námešt' nad Oslavou, został hrabią Rzeszy 7 grudnia 1779 r., Johann Wenzel Franz z Piszkowic w Kłodzkiem otrzymał pruski tytuł hrabiowski 21 stycznia 1780 r., a Christian Heinrich Curt 15 października 1786 r. Ten ostatni pełnił funkcję ministra stanu.

Z rodziną von Haugwitz związane są m.in. następujące majętności w Sudetach: zamek Grodno, gdzie w 1329 r. odnotowany był Kilian v. H. jako burgrabia, Kluczowa (ok. 1373 r.), Korytów (od 1787 r.), Książ (1503-1509), Hradisko (Kaltenstein) k. Žulovej w Jesionikach (pocz. XIV w.).
Według legendy rodzina otrzymała herb już w okresie, gdy plemiona Markomanów, napierały na północne prowincje rzymskie, czyli w II w. n.e. Ich rodowy herb wyobraża w polu czerwonym czarną baranią głowę ze złotymi rogami.

Ilustracja przedstawia herb Karla Wilhelma hr. von Haugwitz barona von Klein-Obisch (Obiszów Mały), nadany 7 grudnia 1779 r.

Romuald M. Łuczyński