Pod względem geomorfologicznym okolice Lwówka Śląskiego są
znane przede wszystkim z piaskowcowych urwisk Lwóweckich
Skał położonych przy południowych granicach miasta, zwanych
także Szwajcarią Lwówecką (zob. nr 10–11/2013 „Sudetów”). Interesujące
formacje skalne wykształcone w skałach piaskowcowych
występują jednak także w innych miejscach w tej części Sudetów,
m.in. na grzbiecie Skałki na wschód od miasta (opisywane w nr
1/2017 „Sudetów”). Z kolejnym zgrupowaniem zasługujących
na uwagę form rzeźby piaskowcowej spotkamy się nieco dalej
w kierunku północnym, pomiędzy doliną Bobru na zachodzie
a wsią Skała na wschodzie.

Z geomorfologii Sudetów (99)

Między Bobrem a Skałą – piaskowcowe
ostańce i jaskinie

Układ przewodnich form ukształtowania terenu w okolicach
Lwówka Śląskiego nawiązuje do sposobu zalegania skał osadowych
wieku kredowego. Ten sposób można opisać dwiema
cechami, określanymi jako bieg (rozciągłość) i upad. Rozciągłość
warstw jest równoleżnikowa (wschód – zachód) lub zbliżona do
równoleżnikowej, natomiast upad, czyli pochylenie warstw, jest
w kierunku północnym, przy czym kąt pochylenia jest niewielki
i wynosi między 10 a 20°. W takich realiach geologicznych
powstają asymetryczne grzbiety zwane kuestami, opisywane
już kilkakrotnie w ramach naszego cyklu. Formy rzeźby skalnej
okolic wsi Skała są związane z jedną z kuest, której budulcem
są gruboławicowe piaskowce kwarcowe, osadzone w interwale
czasu geologicznego określanego jako koniak (jest to jedno
z pięter w obrębie górnej kredy). Piaskowce te są stosunkowo
twarde, dlatego tworzą dość wyraźny jak na generalnie łagodny
krajobraz tej części Pogórza Kaczawskiego próg morfologiczny.
Rozpoczyna się on nad Bobrem, w rejonie wsi Żerkowice i biegnie
w kierunku wschodnim (il. 1), stopniowo tracąc na wyrazistości,
a na wschód od wsi Skorzynice zanikając niemal zupełnie. Wysokość
progu sięga do 70–80 m. O twardości i dobrych parametrach
wytrzymałościowych piaskowców budujących próg świadczy też
prowadzona w wielu miejscach eksploatacja, a kamieniołomy,
zarówno czynne, jak i dawno opuszczone, są trwale wpisane
w krajobraz okolicy.

[...]

W obrębie ostróg, w nawiązaniu do pionowych
spękań i poziomych powierzchni oddzielności, rozwinęło się kilka
niewielkich, niskich jaskiń (il. 12, 13). Największa z nich, Jaskinia
Pandurów, ma 13 m długości, pozostałe (Przechodnia, Schronisko
Potrójne) mają poniżej 10 m długości, natomiast posiadają więcej
niż jedno wejście. Pod względem genezy jaskinie te nie mają nic
wspólnego z procesem rozpuszczania skał przez wodę, nie są
zatem jaskiniami krasowymi. Powstanie zawdzięczają kombinacji
wietrzenia wzdłuż powierzchni spękań i sufozji, czyli wymywania
luźnych ziaren piasku przez wodę krążącą w skale. Huzarski
Skok jest pomnikiem przyrody, nie jest jednak w żaden sposób
objaśniony w terenie, a dojście do otworów wejściowych jaskiń
nie jest oznakowane.

Tekst i ilustracje: Piotr Migoń 

Cały tekst w "Sudetach" 3/177