Bielawscy cykliści przed 1945 r.

Pod koniec XIX w. jazda na rowerach, a tym bardziej związane z nią sporty, nie były jeszcze tak bardzo popularne. Początkowo używano niewygodnych i trudnych w prowadzniu rowerów z dużym przednim kołem. Przełomem w komforcie jazdy okazało się wynalezienie roweru z dwoma kołami o jednakowej średnicy. Jednym z pierwszych projektantów takiego rozwiązania był bielawianin, Hermann Leichtmann, wytwórca szczotek, mieszkający przy Neuroderstraße 34 (według danych z 1924 r., dzisiaj ul. Ludwika Waryńskiego). W 1892 r. zbudował drewniany model takiego roweru. Wynalazkiem zainteresował się producent z Lubeki, któremu Hermann Leichtmann sprzedał swój patent na projekt wraz z modelem.

Do spopularyzowania cyklizmu w Bielawie przyczynił się dopiero klub Radfahrer Verein „Askenas” (Klub Kolarski „Askenas”). To elitarne stowarzyszenie zostało założone w 1896 r. Pierwszym przewodniczącym był miejscowy mistrz budowlany i architekt, Hermann Schatteburg. To on wymyślił dla organizacji nazwę pochodzącą od legendarnego plemienia Askenier, które miało osiedlić się w górach na Śląsku, a wywodziło się z Brunszwiku. Na używanie odpowiedniego herbu uzyskano zgodę księstwa brunszwickiego, o co zabiegał członek klubu Erich Jacob.
Powoli producenci rowerów rozprowadzali swoje produkty poprzez swoich przedstawicieli również i do Bielawy. Jednym ze sprzedawców w Górnej Bielawie był Kasimir Superczynski, który w 1905 r. oferował „perłę wszystkich rowerów” – rower firmy „Panzer” z pięcioletnią gwarancją. Na rynku działał także konkurencyjny sklep „J. Jendrosch & Co.” z Jedliny-Zdroju, polecający „pierwszej klasy niemieckie” rowery firmy „Solidaria”, które można było kupić na 20, 30 lub 50 miesięcznych rat w wysokości 8–15 marek. Warto zaznaczyć, że koszt dobrego roweru, wahający się od 300 do 400 marek, był jak na owe czasy nie lada wydatkiem. Mimo to właścicielami rowerów byli już nie tylko dorośli, ale także coraz liczniej młodzież. Trudno jest ustalić, ilu cyklistów było na początku wieku w Bielawie. Jeżeli można uznać za wiarygodne zapiski trzynastoletniego Waldemara Kuhnerta, wówczas ucznia klasy III b bielawskiego gimnazjum realnego, możemy przynajmniej w przybliżeniu założyć, o jakie wielkości mogło tu chodzić. Zapisał on m.in. numer swojego roweru – 1982 i numer karty rowerowej – 1935 (ostatnia cyfra „5” jest słabo czytelna). Zasadne wydaje się więc przypuszczenie, że w Bielawie wydano do tego czasu prawie dwa tysiące kart rowerowych i tyle samo tych pojazdów jeździło po ulicach miasta. O popularności rowerów świadczą również ich kradzieże, o czym informowała ówczesna prasa codzienna.
Rozwój Klubu Kolarskiego „Askenas” przerwała I wojna światowa. W 1920 r., kiedy zebrali się jego przedwojenni członkowie, okazało się, że jest ich za mało, by klub mógł funkcjonować.

Nastała moda na jazdę rowerami. Posiadanie roweru stało się oznaką wysokiego statusu społecznego. Początkowo traktowano rower jako rozrywkę, późniejzaczął się stawać powszednim środkiem komunikacji. O skali zjawiska świadczy to, że w 1924 r. w Bielawie funkcjonowało już pięciu sprzedawców rowerów i osprzętu – Otto Anders przy Poststraße 6 (ul. Pocztowa 8), Theodor Fischer przy Dierigstraße 5 (ul. Piastowska, budynek nie istnieje, miejsce między szpitalem przy ul. Piastowskiej 7 a sklepem „Labirynt”), Hermann Golz przy Friedhofstraße 1 (ul. Cmentarna), Max Reche przy Uferstraße 24 (ul. Brzeżna 24) oferujący rowery firmy „Diamant” oraz „Brennabor” i Georg Junggebauer przy Reichenbacherstraße 57 (ul. Wolności 47).
Rowery marki „Brennabor” (od 1892 r.) i „Diamant” (od 1895 r.) są produkowane do dzisiaj. Na „Brennaborze” polski podróżnik Kazimierz Nowak w latach 1931–1936 pokonał Afrykę, rowery tej marki były na wyposażeniu Wehrmachtu od 1936 do 1945 r.
Wszyscy bielawscy dystrybutorzy rowerów traktowali ten rodzaj działalności gospodarczej jako dodatkowy. Byli to przede wszystkim kowale i ślusarze, choć pionierami w tej dziedzinie byli w Bielawie: Kasimir Superczynski – gastronom, później Hermann Golz, który prowadził sklep warzywny, Theodor Fischer – właściciel sklepu i Georg Junggebauer – szofer. Ale już Max Reche był mistrzem ślusarzem, a Otto Anders kowalem. Można przypuszczać, że ci dwaj zajmowali się także naprawą rowerów.
Kiedy 3 marca 1927 r. ponownie zebrała się grupa sympatyków sportu rowerowego, było ich już tylu, że umożliwiało to reaktywację klubu. Nie wiadomo dzisiaj nic o jego pierwszych władzach, zachowały się dane dopiero z 1931 r., kiedy przewodniczącym był kupiec Karl Gründel, sekretarzem Fritz Schmidt, a w zarządzie zasiadał także kuśnierz Karl Allnoch, który był nauczycielem jazdy.
[...]

Czytaj dalej w „Sudety" nr 1/172

Numery archiwalne „Sudetów”

Dostępne są

Całkowity koszt zamówienia = (cena x ilość zamawianych egzemplarzy) + koszty przesyłki

Koszt przesyłki: 

płatność z góry – 20 zł

za pobraniem – 25 zł

Przyjmujemy wyłącznie zamówienia pisemne (e-mailowe: sudety@atutoficyna.pl, prosimy podawać adres dostawy i telefon).